Nó ngắn quá đi thôi. Chỉ thay đổi một chút thôi, dù là thay đổi cho đời ta sung sướng hơn, ta cũng thấy khó chịu, bất tiện. Bạn chưa biết thưởng thức tường tận từng tiếng vì bạn chưa bao giờ luyện tai nghe như vậy.
Lẽ ấy có vẻ đương nhiên. Quyết tâm ngừng công việc lại để tránh cái nguy đó, là một giải pháp vô ích. Rồi ta tự bào chữa là không có thì giờ, rằng mỗi ngày chỉ có 24 giờ thôi.
Thái độ ấy hoàn toàn vô lý và có hại vì ông đã coi trọng một khoảng thời gian mà ông trông cho mau hết. Chắc bạn không dám cả gan chối cãi điều đó chứ? Nếu bạn chịu nhận mà còn không chịu bỏ ra một phần mỗi ngày để suy nghĩ kỹ lưỡng về lý trí, nguyên tắc và hành vi thì có khác gì muốn sáng thì phải có đèn, mà bạn lại nhất định không chịu thắp đèn không? Nếu bạn không chịu khó suy nghĩ mệt nhọc 45 phút (mới đầu, công việc ấy chán lắm) thì một giờ rưỡi đọc sách mỗi đêm sẽ uổng lắm.
Vậy mà tôi sẽ khuyên hoài bạn thân và cả kẻ thù của tôi phải đọc thơ rồi mới đọc những thể loại văn khác. Điều quan trọng nhất là luôn nhận thấy luật nhân quả, nghĩa là thấy sự phát triển liên tiếp trong vũ trụ, nói một cách khác, là thấy luật biến hóa. Mặc dầu vậy, ông ta vẫn nhất định coi những giờ làm việc từ 10 giờ sáng đến 6 giờ chiều là khoảng thời gian chính trong ngày, còn 10 giờ trước và 6 giờ sau khoảng đó là phụ, chỉ như một đoạn mở và một đoạn kết vậy thôi.
Bây giờ thì tôi hết mắc cỡ rồi. Trong phạm vi cuốn sách nhỏ này, tôi không thể chỉ cho bạn mới đầu nên làm công việc nào, nhưng tôi có hai lời khuyên khá quan trọng. Một thất bại trong bước đầu có thể diệt lòng ham tu thân luyện trí, nên bạn phải đề phòng từng ly từng tí để tránh nó.
Vậy, chúng ta bắt đầu xét quỹ chi tiêu thời giờ mỗi ngày. Nhưng không cuốn nào có thể thay việc tự xét mình hàng ngày được, tự xét một cách thật thà ngay thẳng những việc mới làm và sẽ làm. Nếu chương trình có vẻ bó buộc quá mà lại không muốn thay đổi thì có một cách là cố ý bình tĩnh bỏ phí bớt thì giờ đi trong lúc công việc này chuyển qua công việc khác.
Nhưng trước khi bắt đầu bạn cho phép tôi dặn nhỏ mấy lời này: Quên mục đích đi, chỉ nghĩ tới miên chung quanh bạn thôi, và sau một thời gian, có lẽ vào lúc mà không ngờ tới nhất, bạn bỗng nhiên tự thấy mình ở một trong một châu thành xinh xắn trên đỉnh một ngọn đồi. Nếu không sẵn sàng chịu những thất vọng, nếu không mãn nguyện khi thấy gắng sức nhiều mà kết quả ít thì, thì thôi đi, đừng khởi sự nữa.
Nhưng trước khi bắt đầu bạn cho phép tôi dặn nhỏ mấy lời này: Và có thể thoả mãn lòng khao khát hiểu biết của ta mà không cần đến văn chương. Muốn sống đầy đủ, điều kiện thứ nhất là phải kiểm soát được trí óc.
Bởi vì trí óc có thể làm việc khó khăn, liên tiếp mà không biết mệt như tay, chân. Vậy lúc đầu, xin bạn đừng làm nhiều quá. Thưa bạn, nếu vậy, xin bạn thứ lỗi cho tôi, bạn chính là người mà tôi tìm đỏ mắt trong bốn chục năm qua.
Nếu bạn không ra mặt thì tôi xin tiếp tục chuyện trò với những bạn đang lo âu, phiền muộn của tôi, với vô số tâm hồn đương bị ám ảnh, đau đớn vì năm này năm khác cứ trôi, trôi đi, trôi đi mà chưa tìm ra cách cho đời sống trơn tru. Sự thật ấy đáng buồn lắm, chán nản lắm, u uất lắm phải không bạn? Nhưng tôi cho là đẹp đẽ kia đấy, vì có gắng sức thì ý chí ta mới mạnh được khi làm một việc đáng làm. - Sao? Ông bảo tôi luyện trí óc ngoài đường đông nghẹt người ta ư?