Và trong tình trạng djdó, bạn sẽ không tạo nên một nhân cách nào cho người đó cả. Bạn chợt nhận ra rằng có một sự nhận biết như là một cái nền nằm sau tất cả những nhận thức của các giác quan, tất cả những suy tư. (45) Anh nhiene tự tại là thứ bạn không thể thâu tóm hoặc đánh mất được: VÌ an nhiên tự tại chính là bản chất chân thực của bạn, là một cái gì bạn đã luôn sẵn có ở bên trọng, nên bạn không thể thâu tóm hoặc đánh mất như là một vật gì ở bên ngoài bạn như tiền bạc, tài sản, địa vị xã hội…
Hoặc khi bạn khoe với người khác về chức vụ, những điều bạn dadx thành công…trong đời. Sự tài tình mà thiếu khôn ngoan ở trong ta là điều rất nguy hiểm và tai hại. Sợ hãi (44) là sợ đánh mất một cái gì, từ đó tự cảm thấy mình trở nên mất giá trị hoặc thiếu thốn.
Mà chỉ là sự biến hình của những sinh thể sống. Bạn có thể không nhìn ra phút giây ngắn ngủi trong đó bạn rất có ý thức với những gì đang xảy ra, nhưng không hề suy tư. Tương đương với sự im lặng ở bên ngoài là sự im lắng ở nội tâm.
Làm sao để bạn có thể thoát ra được thói quen đồng hoá mình một cách vô thức với những khổ đau sâu nặng đã tạo nên những khốn đốn trong đời bạn? Các nhà hiền triết và thi nhân từ xưa đến nay thường nhận biết tinh chất hư ảo của đời sống – dù trên bề mặt nó có vẻ rất chắc nịch và có vẻ rất thực, nhưng đời sống rất chóng phôi pha như thể nó có thể tan hoại đi bất kỳ lúc nào. Bạn cũng sẽ cảm thấy rằng vật ấy rất linh động, chứ không phải là một cái gì chết cứng, vô tri…như cảm nhận sai lầm của giác quan của bạn.
Hầu hết những quan hệ giữa người với người đều bị trói buộc trong sự trao đổi của ngôn từ - thế giới của suy tưởng. Vì dụ khi có một cảm giác khổ sở, bất hạnh đang phát sinh ở trong lòng, ta không dừng lại ở chỗ “Ồ có một cảm giác bất hạnh đang có mặt ở trong lòng tôi”, mà chúng ta nhanh chóng đồng hoá mình với cảm giác bất hạnh ấy và tự kết luận rằng “Tôi là một kẻ bất hạnh” hay tệ hơn nữa, “Tôi chính là sự bất hạnh của cuộc đời”. Hãy chấp nhận một cách sâu sắc tất cả mọi khía cạnh của kinh nghiệm mà bạn không có sự chủ động này, cảm xúc của bạn cũng như cảm giác đau đớn, khó chịu mà người hấp hối đang trải qua.
Đây cũng là phương cách để bản ngã của bạn trở thành hiện hữu và tiếp tục được tồn tại ở trong bạn. Quan hệ hỗ tương sâu sắc giữa mọi sự, mọi vật là một điều mà người học Phật luôn biết, và ngày nay đã được khoa học công nhận. Đối với một số người, nhờ kinh nghiệm thiếu thốn này, họ đã đi sâu vào bên trong để tiếp xúc với những gì chân thật ở trong họ - đó là Hiện Hữu mà không cần một thuộc tính nào cả, đó chính là an nhiên tự tại.
Không khi mà bạn đang thở chính là thiên nhiên, cũng như qua trình hít thở của bạn cũng chính là thiên nhiên. Bằng cách đặt sự chú tâm của mình hoàn toàn vào phút giây này, có một sự thông thái, vượt xa hơn trí năng, đi vào đời sống của bạn. Còn những gì xuất hiện qua sự chú tâm của bạn thuộc về thứ tâm thức chưa bị điều kiện hoá – đó cũng chính là bản chất của bạn bên dưới những tên họ, hình thức bên ngoài.
Quan hệ của bạn như tehé nào với một chị bán hàng, một em nhỏ bán vé số, hay một bác đạp xích lô? Đó cũng là cảm giác hài lòng mà bạn cảm thấy khi ngắm nhìn một thây cây, hay một con người, từ sự tĩnh lặng, không vướng bận chút suy tư. Sợ hãi (44) là sợ đánh mất một cái gì, từ đó tự cảm thấy mình trở nên mất giá trị hoặc thiếu thốn.
Sự nô đùa và vui vẻ của một con chó. Là lúc bạn đang không muốn có mặt ở nơi này. Đức Phật đã dạy rằng “cái này có vì cái kia có, cái này sinh nên cái kia sinh; cái này diệt nên cái kia diệt”, do đó chúng ta không thể có một cái Tôi, một bản ngã độc lập, riêng biệt với mọi người và với thế giới chung quanh ta - một nhận thức rất sai lầm của bản ngã ở trong ta.
Nếu người hấp hối lúc sống thường ở trong tâm trạng sợ hãi, buồn phiền, giận dữ,…thì phút lâm chung họ sẽ rất khó chọn một kinh nghiệm tốt đẹp để đi đầu thai sang một kiếp khác. Đời sống là một cái gì không có đối cực. Thực ra biến cố này là một điều đáng kể nhất có thể xảy đến với bạn.